.
Το νερό, αυτό το πολύτιμο αγαθό που είναι ταυτόχρονα πηγή ζωής. Είναι ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία του κόσμου, της δημιουργίας και της ζωής. Από όλες τις φυσικές πηγές ζωής το νερό είναι η πιο πολύτιμη. Συστατικό απαραίτητο για τη ζωή των οργανισμών που υπάρχει μέσα σ’ αυτούς σε μεγάλες ποσότητες.
Το νερό ως δρόμος στη φύση και τον Πολιτισμό
Οι σημαντικότεροι πολιτισμοί γεννήθηκαν κοντά στο νερό. Ιδιαίτερα στη Μεσόγειο, το νερό έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των πολιτισμών. Οι δρόμοι των ποταμών και των θαλασσών προμήθευαν στις ανθρώπινες κοινωνίες όχι μόνο νερό για τις καλλιέργειες και μέσα διατροφής, αλλά κι έναν ασφαλή κι εύκολο δρόμο για τις μετακινήσεις, το εμπόριο, τις ανταλλαγές προϊόντων, αλλά και την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, των λαών, των πολιτισμών. Ο Αιγυπτιακός πολιτισμός συνέδεσε τη ζωή του με τον ποταμό Νείλο, ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας με τον Τίγρη και τον Ευφράτη, ο ελληνικός πολιτισμός με τα πλούσια παράλια.
Νερό και τέχνες
Το νερό αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στη μουσική, στη λογοτεχνία, στην αρχιτεκτονική, κ.λπ. . Πολλοί καλλιτέχνες τόνισαν στα έργα τους την ιερότητα του νερού, τη σημασία του ως πηγή ζωής αλλά και καταστροφής. Είναι επίσης και η πρώτη ύλη για τα έργα τους. Η μουσική ενός ρυακιού ή ενός χειμάρρου ο ήχος της βροχής που πέφτει στο έδαφος ή περνά μέσα από το φύλλωμα ενός δένδρου έχει τη δικής αρμονία, είναι η μουσική της φύσης που έχει εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους.
Νερό και Μυθολογία
Στην ελληνική μυθολογία, αρκετοί ποταμοί παρουσιάζονταν ως θεοί! Ο Ωκεανός, ήταν ο τεράστιος ποταμός που ρέει γύρω από τη Γη, χωρίς εκβολές και πηγές. Ο ποταμός-γιος του Ωκεανού ήταν ο Αχελώος που είχε την ικανότητα να μεταμορφώνεται άλλοτε σε δράκο κι άλλοτε σε ταύρο. Το νερό αρκετές φορές συνδέθηκε και με το φόβο! Γι’ αυτό, η θάλασσα και ο αγριεμένος ποταμός οδηγούσε τους ανθρώπους στο να εξευμενίζουν τους θεούς, για να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Ο κατακλυσμός των νερών περιγράφεται, πολύ συχνά στη μυθολογία, όπως ο κατακλυσμός της Κιβωτού του Νώε, από την Παλαιά Διαθήκη. Επιπλέον το νερό συνδέεται και με διαφόρους θεούς, όπως τον Ποσειδώνα ένας από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, κυρίαρχος και παντοδύναμος θεός της θάλασσας και όλων των νερών (ποταμών, λιμνών, πηγών). Ήταν θεός βίαιος και άγριος. Όταν οργιζόταν χτυπούσε την τρίαινά του στα νερά, ανατάραζε τα κύματα και δημιουργούσε θύελλες. Όλα τα θαλάσσια τέρατα παρουσιάζονταν με την τρικυμία και προκαλούσαν τον τρόμο στους ανθρώπους. Σύμβολα του Ποσειδώνα ήταν η τρίαινα και το δελφίνι. Ο Ποσειδώνας, ναυτικός θεός, λατρευόταν σε όλη την Ελλάδα, που ήταν κυρίως ναυτική χώρα.
Το νερό και η λαϊκή μας παράδοση
Tο νερό, πηγή και σύμβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας των λαών όλης της γης. Στην Ελλάδα συναντάμε Νύμφες και Νεράιδες λιμνών, πηγών και ποταμών. Ξωτικά και Στοιχειά πλημμύρισαν το λαϊκό μας πολιτισμό και συνόδευσαν ή συνοδεύουν ακόμα τη ζωή των ανθρώπων σε πολλές τους εκδηλώσεις. Οι βρύσες, τα πηγάδια, οι στάμνες, τα μάγγανα, οι νερόμυλοι, οι νεροτριβές, τα υδραγωγεία, τα γεφύρια από την άλλη αποκαλύπτουν την προσπάθεια του ανθρώπου να δαμάσει και να εκμεταλλευτεί αυτό το ζωτικό αγαθό, το νερό. Πώς θα μπορούσε λοιπόν το νερό να μην κατέχει σημαντική θέση στη λαϊκή μας παράδοση, αφού η παρουσία του ήταν εκείνη που καθόριζε αν θα υπήρχε συνέχεια στη ζωή των ανθρώπων. Η προσπάθεια του ανθρώπου να εξηγήσει το φυσικό του περιβάλλον και η αδυναμία ή η δυσκολία να το πραγματοποιήσει με επιτυχία, δημιούργησε στη ψυχή του παράλογα πιστεύω όσον αφορά στην παρουσία και επίδραση τυχαίων γεγονότων στη θετική ή αρνητική έκβαση των πράξεών του. Υπάρχει μάλιστα η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αποτρέψει μια άσχημη γι’ αυτόν εξέλιξη με την πραγματοποίηση εξίσου παράλογων πράξεων.
o Όταν μια γυναίκα πάει να γεννήσει, ρίχνουν νερό για να κυλήσει το μωρό σαν νεράκι.
o Όταν φεύγει κάποιος ταξίδι, ρίχνουν από πίσω του νερό για να κυλάει ο δρόμος του σαν νερό.
o Υπάρχει η δοξασία ότι το νερό κοιμάται κάποιες ώρες. Αν βρεθεί κάποιος μπροστά σε κοιμισμένο νερό, δεν πρέπει να μιλήσει, γιατί μπορεί να πάθει μεγάλο κακό. Αν θέλει να πιει, πρέπει να το ταράξει να το ξυπνήσει.
Η παρουσία του νερού είναι συχνή σε πολλά ελληνικά έθιμα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας
Στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το ονομαζόμενο «τάισμα της βρύσης». Οι κοπέλες πηγαίνουν στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι κι όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι η ζωή τους. Επιστρέφοντας στο σπίτι έφερναν το καινούριο νερό, φροντίζοντας σε όλη τη διαδρομή να μένουν σιωπηλές. Με το νερό αυτό, που ονομάζεται άκραντο ή αμίλητο, ράντιζαν τα σπίτια.
Στην παλιά Μάνη η μόνη χαρούμενη γιορτή ήταν ο γάμος, η μοναδική χαρά, όπως έλεγαν. «Στις χαρές σου» λέγανε συχνά στις προπόσεις τους με κρασί ή με κεράσματα. Σαν προίκα η νύφη έπαιρνε, χωράφια και πολλά οικιακά σκεύη ,ρούχα, κουβέρτες και άλλα. Το σημαντικότερο βέβαια στοιχείο σε μια προίκα ήταν η στέρνα. Η “γλιστέρνα” όπως την έλεγαν, γιατί το νερό ήταν στην παλιά Μάνη ο θησαυρός, περισσότερο κι από τα κτήματα και πολλές φορές κι από την ίδια τη νύφη!
Σε άλλα μέρη μετά την τελετή του γάμου και το καθιερωμένο γλέντι στο σπίτι με όλους τους συγγενείς, συνήθιζαν να πηγαίνουν κατά τα ξημερώματα στη βρύση του χωριού. Εκεί η νύφη έπαιρνε νερό και έδινε να πιουν όλοι οι καλεσμένοι.
Στην ελληνική λαογραφία, οι Καλικάντζαροι που βρίσκονται όλο το υπόλοιπο διάστημα του χρόνου κάτω από τη γη, βγαίνουν και κάνουν χίλιες δυο αταξίες. Ενοχλούν τις νοικοκυρές, κλέβουν τηγανίτες, κάνουν θορύβους, αλλά στη γιορτή των Θεοφανίων με τον αγιασμό των υδάτων εξαφανίζονται στα έγκατα της γης. Για το σκοπό αυτό οι νοικοκυρές ρίχνουν τον αγιασμό με τη βοήθεια κλαδιού από βασιλικό σε όλο το σπίτι για να τα διώξουν.
Η Περπερούνα είναι ένα έθιμο που τελείται σε πολλά χωριά του Έβρου για την εξουδετέρωση της ανομβρίας. Εκτός από την εκκλησιαστική λιτανεία που κάνουν, ντύνουν ένα πολύ φτωχό ή ορφανό κορίτσι (για να το λυπάται ο θεός), με λουλούδια και χλωρά κλαδιά και το γυρίζουν στο χωριό καταβρέχοντάς το (ενώ σε ορισμένα μέρη, του ρίχνουν χρήματα σε ένα κόσκινο) και τραγουδούν. Περπερούνα έλεγαν το κοριτσάκι και το έθιμο. Περπερούνα περπατεί, για βροχή παρακαλεί.
Κύριε, ρίξε μια βροχή μια βροχή καματερή. 
Μπάρες μπάρες τα νερά λίμνες λίμνες τα κρασιά .
κάθε κούτσουρο καλάθι κάθε στάχυ και ταγάρι,
για να σκάζ’ ο αλευράς γιατί δεν πωλεί ακριβά
και να χαίρεται ο φτωχός μ’ όλη του τη φαμελιά.
Εκφράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά με νερό
Στοιχεία γλωσσικής παράδοσης, μέσα από τα οποία μπορεί κανείς να γνωρίσει την ιδιοσυγκρασία, την κουλτούρα, την καθημερινότητα του χτες και του σήμερα αποτελούν το πλήθος των λέξεων και φράσεων με αφορμή το νερό.
Δε δίνει τα’ αγγέλου του νερό: (Είναι τσιγκούνης)
Έχασε τα νερά του: ( βρίσκεται σε αμηχανία εξαιτίας κάποιας αλλαγής)
Έκανε μια τρύπα στο νερό: ( Αποτυχία )
Μπήκε το νερό στ΄αυλάκι : (μια υπόθεση οδηγείται σε καλό δρόμο)
Κουβαλάει το νερό με το κόσκινο: (λέγεται ειρωνικά, είναι αδύνατο,)
Ξέρει το μάθημα νεράκι: (Είναι καλά διαβασμένος)
ένα ποτήρι νερό: (η στοιχειώδης φροντίδα και περιποίηση σε κάποιον)
το αίμα νερό δεν γίνεται: (οι οικογενειακοί δεσμοί δεν επιτρέπουν έχθρες)
έσπασαν τα νερά: (άνοιξε ο αμνιακός σάκος και πλησιάζει η ώρα του τοκετού)
βάζω νερό στο κρασί μου: ( γίνομαι πιο διαλλακτικός ή λιγότερο απαιτητικός)
πνίγομαι σε μια κουταλιά νερό: ( είμαι ανίκανος να αντιμετωπίσω την παραμικρή δυσκολία)
Όμορφη σαν τα κρύα τα νερά: (Δροσερή, πολύ όμορφη)
Περί ανέμων και υδάτων: (λόγια, συνομιλίες άνευ σημασίας)
Βασίλης Μπότσος